Jean Marc Bosman: Ο άνθρωπος που άλλαξε το ποδόσφαιρο

Η ιστορία μας ξεκινάει το 1990 όταν ο 28χρονος – τότε – Βέλγος αγωνιζόταν στην RC Λιέγης και το συμβόλαιο που είχε με την ομάδα έληγε. Η Λιέγη πρότεινε στον Βέλγο μέσο να μειωθούν οι αποδοχές του και από 120.000 βελγικά φράγκα που έπαιρνε να «πέσει» στα 90.000.

     
   
   

Όπως ήταν αναμενόμενο ο ποδοσφαιριστής άρχισε να αναζητά τον επόμενο σταθμό της καριέρας του με γνώμονα φυσικά τις υψηλότερες δυνατές οικονομικές απολαβές. Η USL Δουνκέρκη ήταν η ομάδα στη Β΄ κατηγορία της Γαλλίας που του έκανε την καλύτερη πρόταση. Η απάντηση από τη Λιέγη ήταν αρνητική αφού οι Βέλγοι δεν πείστηκαν ότι ο γαλλικός σύλλογος μπορεί να πληρώσει τα λεφτά της μεταγραφής (τότε έπρεπε να πάρει λεφτά και ο σύλλογος από τον οποίο έφευγε ο παίκτης) και έτσι «πάγωσαν» οι διαπραγματεύσεις.

  

Ο Μποσμάν στο «καναβάτσο» και βρέθηκε να παίζει με τις «ρεζέρβες» της ομάδας πληρώνοντας το «αντάρτικο» του, αλλά δεν το έβαλε κάτω. Με μια ομάδα νέων δικηγόρων και με σύμμαχο του τη Συνθήκη της Ρώμης ξεκίνησε το ταξίδι προς την προσωπική και επαγγελματική του δικαίωση. Η Συνθήκη της Ρώμης προβλέπει ότι κάθε εργαζόμενος είναι ελεύθερος να εργάζεται σε όποια χώρα – μέλος της Ένωσης επιθυμεί. Η ελεύθερη διακίνηση εργαζομένων όμως μέχρι να εμφανιστεί ο Βέλγος δεν είχε φτάσει ακόμα στο ποδόσφαιρο.

  

Όμως Βελγική Ομοσπονδία και UEFA τάσσονται εναντίον του Μποσμάν και η υπόθεση καταλήγει στο Ανώτατο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο . Η απόφαση 5 χρόνια αργότερα θα προκαλούσε αναστάτωση στον ποδοσφαιρικό κόσμο αφού θα άλλαζε με ρηξικέλευθο τρόπο τα ως τότε δεδομένα. Συγκεκριμένα στις 15 Δεκεμβρίου 1995 η απόφαση έλεγε πως κάθε ποδοσφαιριστής που είναι πολίτης χώρας της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα μπορεί να αγωνίζεται χωρίς περιορισμούς σε οποιαδήποτε ομάδα της Ένωσης. Ο παίκτης θα είναι ελεύθερος να επιλέξει την ομάδα της αρεσκείας του, για να συνεχίσει την καριέρα του και θα έχει το δικαίωμα να διαπραγματευτεί έξι μήνες πριν τη λήξη του συμβολαίου του, χωρίς η παλιά του ομάδα να έχει οικονομικές απαιτήσεις από αυτό.

  

Η απόφαση σταθμός, γνωστή ως νόμος «Μποσμάν» άλλαξε τη ζωή πάρα πολλών ποδοσφαιριστών, αλλά τραγική ειρωνεία όχι όμως και του ίδιου του Βέλγου. Όχι μόνο δεν πήρε την μεταγραφή τόσο επιθυμούσε για τη Δουνκέρκη αλλά τερμάτισε άδοξα την καριέρα του το 1996 και σήμερα δύσκολα τα βγάζει πέρα με επίδομα ανεργίας. Πριν από λίγα χρόνια έδωσε μια συνέντευξη στο περιοδικό WORLD SOCCER κάνοντας έναν απολογισμό της μέχρι τώρα ζωής του: «Είμαι περήφανος γιατί έκανα ότι μπορούσα για να βοηθήσω τους ποδοσφαιριστές και να κυνηγήσω το όνειρό μου. Πρέπει όλοι να καταλάβουν ότι έπραξα ότι μου υπαγόρευε η συνείδηση μου. Και ας μη γελιέται κανείς: αν δεν ήμουν εγώ, κάποιος άλλος θα είχε βγει μπροστά για να αμφισβητήσει το σύστημα…».
   

Το “twilight” μιας νέας εποχής

   

Λίγους μήνες μετά από την καθιέρωση του πολυσυζητημένου νόμου, όπως ήταν φυσικό άρχισαν να υπάρχουν οι πρώτες αλυσιδωτές αντιδράσεις στο ποδοσφαιρικό στερέωμα. Το κλίμα που είχε δημιουργηθεί σηματοδοτούσε το τέλος μιας εποχής και στο ποδόσφαιρο «ξημέρωνε» μια νέα εποχή. Άρχισε να αλλοιώνεται η ταυτότητα των συλλόγων αφού στις τάξεις τους έμπαιναν ανεξέλεγκτα παίκτες από όλες τις χώρες της Έ.Ε.

  

Τον Μάιο του 1995 ο Άγιαξ κατακτά το Τσάμπιονς Λίγκ με οκτώ από τους έντεκα παίκτες του να προέρχονται από την ευρύτερη περιοχή του Άμστερνταμ. Μετά από λίγο χρονικό διάστημα από το καλοκαίρι του 1996 τα « τρομερά μωρά» του Φαν Γκαάλ άρχισαν σταδιακά να μεταγράφονται σε ξένους συλλόγους και το 1998 μετά τη μαζική έξοδο από την ομάδα εκείνη είχαν μείνει μόνο δύο, ο Φαν ντερ Σαάρ και ο Λιτμάνεν.

   

Το πρώτο «θύμα» της υπόθεσης Μποσμάν ήταν πλέον γεγονός. Στην Αγγλία οι ομάδες που μέχρι εκείνη τη στιγμή είχαν αμιγώς γηγενείς παίκτες, μπροστά στην ευκαιρία που τους ανοιγόταν δεν ήταν δυνατόν να πουν όχι. Σήμερα στους αγώνες της Premier League μπορεί να βρει κανείς παίκτες που κατάγονται από όλες τις γωνιές του πλανήτη. Έχουν περάσει πάνω από δέκα χρόνια από τότε που αγγλική ομάδα κατέβασε ενδεκάδα στο παιχνίδι αποτελούμενη από έντεκα Άγγλους παίκτες.

   

Ήταν η Άστον Βίλα που στις 27 Φεβρουαρίου του 1999 παρέταξε ομάδα χωρίς ξένους. Λίγο καιρό αργότερα τα Χριστούγεννα του ίδιου χρόνου η Τσέλσι του Βιάλι έκανε ακριβώς το αντίθετο, παρέταξε εντεκάδα μόνο με ξένους παίκτες. Στο τελικό του Τσάμπιονς Λιγκ το 2004 ανάμεσα στην Πόρτο και την Μονακό στο «Αουφ Σάλκε Αρένα» οι παίκτες των δύο ομάδων προέρχονταν από δεκαέξι χώρες. Το παράδοξο στις υπόθεσης είναι ότι οι παίκτες δεν ήταν μόνο από την Ευρώπη αλλά από χώρες όπως το Τόγκο, το Κονγκό και την Νότιο Αφρική και είχαν εξασφαλισμένο κοινοτικό διαβατήριο για να μπορούν να μετακινούνται ελεύθερα σε όποιον ευρωπαϊκό σύλλογο επιθυμούσαν.

   

Η Αθλέτικ Μπιλμπάο επιμένει να έχει στο ρόστερ της μόνο Βάσκους. Σε συνδυασμό με τις αποσχιστικές τάσεις από το Ισπανικό κράτος και τη δημιουργία ανεξάρτητης Βασκικής Δημοκρατίας κάποιοι έχουν κατηγορήσει το σύλλογο για εθνικισμό ωστόσο τα μέλη της ομάδας απαντούν με ένα σλόγκαν: «Δεν χρειαζόμαστε τους εισαγόμενους, έχουμε τους δικούς μας παίκτες και οπαδούς» («Con cantera y aficion, no hace falta importacion»).
   

Ο Ζέπ Μπλάτερ και ο κανονισμός 6+5

    

Τα τελευταία χρόνια η ελεύθερη διακίνηση των ποδοσφαιριστών έχει επιφέρει μεγάλη αλλοίωση στο χαρακτήρα των ομάδων με αποτέλεσμα να υπάρξουν αντιδράσεις. Ο πρόεδρος της FIFA Ζεπ Μπλάτερ μπροστά στην επερχόμενη αλλοίωση αποφάσισε να βγει μπροστά. Ο Ελβετός ήταν ο εμπνευστής του κανονισμού ‘6 + 5’. Ο συγκεκριμένος νόμος λέει πως κάθε ομάδα θα πρέπει όταν ξεκινάει το παιχνίδι να εμφανίζει στο γήπεδο 6 γηγενείς (τουλάχιστον) που θα έχουν δικαίωμα συμμετοχής στην εθνική ομάδα της χώρας τους και 5 ξένους παίκτες. Ωστόσο δε θα απαγορεύεται οι σύλλογοι να έχουν στην κατοχή του περισσότερους ξένους υπό τη προϋπόθεση να μην τους χρησιμοποιούν όλους μαζί.

   

Αυτό, βέβαια είναι αρκετά ανερμάτιστο αφού επιτρέπονται μόνο τρεις αλλαγές ως γνωστόν , άρα κανείς σύλλογος δε θα «υπογράψει» ξένους που στην πραγματικότητα δε θα μπορεί να χρησιμοποιήσει. Επιπροσθέτως, το 6+5 υποστηρίζει έναν ακόμα ευρωπαϊκό νόμο, σχετικά με την κατοχή και χρησιμοποίηση του ευρύτερου και δικαιότερου πιθανού ανταγωνισμού και τον περιορισμό της συγκέντρωσης των πόρων χρηματοδότησης και των οικονομικών μονοπωλίων. Στα πέντε μεγαλύτερα ευρωπαϊκά πρωταθλήματα προς το παρόν, ήδη ζούμε τουρνουά δυο ταχυτήτων( 2-3 ομάδες που πρωταγωνιστούν ενώ μετά από εκεί το χάος), ενώ τα 4/5 των ομάδων μάχονται για να αποφύγουν τον υποβιβασμό σε χαμηλότερες κατηγορίες. Αυτό όμως είναι σημάδι «σήψης» και ποιοτικής πτώσης του ποδοσφαίρου. Το σχέδιο του Μπλάτερ, τον έχει φέρει αντιμέτωπο, όπως ήταν αναμενόμενο με τους μεγαλύτερους ευρωπαϊκούς συλλόγους και με ενώσεις ποδοσφαιριστών. Όπως υποστηρίζουν το σχέδιο του Ελβετού αντίκειται στη κοινοτική νομοθεσία περί ελεύθερης μετακίνησης εργαζομένων στην Ένωση. Ο ισχυρός άνδρας όμως της FIFA έχει όμως συμμάχους του και τις παγκόσμιες ομοσπονδίες των δημοφιλέστερων ομαδικών αθλημάτων που επηρεάζονται άμεσα από τη ευρωπαϊκή νομοθεσία.

   

Ένας ακόμη συμπαραστάτης είναι το ΙΝΕΑ (Ανεξάρτητο Ινστιτούτο Ευρωπαϊκών Υποθέσεων) που στην έκθεση του υποστηρίζει πως το να ορίσεις πόσοι ξένοι έχουν το δικαίωμα να αγωνίζονται σε μια ομάδα δεν αφορά την το κοινοτικό δίκαιο, αλλά είναι κανόνας του παιχνιδιού. Ο Ελβετός αντεπιτίθεται με το επιχείρημα ότι θέλει να ενισχύσει το ταλέντο των νεαρών ποδοσφαιριστών και να προστατέψει τις εθνικές ομάδες.

   

Τέλος υποστηρίζει πως στόχος του είναι η αυτονομία και η ανεξαρτησία του αθλητισμού γενικότερα. Στις αρχές του Οκτώβρη και υπό τη προϋπόθεση ότι η Ιρλανδία υπερψηφίσει της Συνθήκη της Λισαβόνας (ήδη 26 στις 27 χώρες την έχουν υπερψηφίσει) θα αλλάξει το τοπίο στον αθλητισμό. Η Συνθήκη αναγνωρίζει την ιδιαιτερότητα στον αθλητισμό όσον αφορά τις εργασιακές σχέσεις στην Ε.Ε. Όπερ σημαίνει το νομικό τουλάχιστον τέλος της «εποχής Μποσμάν» .Το «άθροισμα» ‘6+5’ όλοι ξέρουν πόσο κάνει στην άλγεβρα , στο ποδόσφαιρο….; 

του Γιώργου Τσιομήτα
Πηγή: overlap.gr